SAAMO experimenteerde de voorbije jaren in vier landelijke gemeenten met praktijk- en beleidsontwikkeling voor zorgzame buurten. We blikken met buurtzorgcoördinatoren Delphine Derammelaere en Sofie De Cleer terug op een mooi proces in pilootgemeentes Deerlijk en Moorslede. Een proces dat alleszins geen eindpunt betekent.
Voortbouwen op voorgaande projecten
Delphine: “Inzetten op Zorgzame Buurten was een logische verdere stap in onze samenwerking met SAAMO. Samen ontwikkelden we veertien jaar geleden het zorgnetwerk DONAH. DONAH staat voor Deerlijks OndersteuningsNetwerk voor Aanvullende Hulp. De Vrijwilligers van DONAH bieden voornamelijk hulp bij vervoer en boodschappen aan senioren of andere personen met zorgnoden. Vier jaar later bood SAAMO ondersteuning om te experimenteren met het concept van een Mobiel Dienstencentrum.
Het Mobiel Dienstencentrum is ondertussen een vaste waarde geworden in Deerlijk en bezoekt meerdere keren per maand 5 verschillende wijken (Statiewijk, Belgiek, Molenhoek, Centrum en Sint-Lodewijk). We beschikten dus al over twee geslaagde elementen binnen het model van buurtgerichte zorg. Met Zorgzame Buurten wilden we onder de noemer Zorgzaam Deerlijk nog een bredere en diversere groep van burgers bereiken en nog sterker inzetten op samenwerkingsverbanden.”
Wij kozen om in te zetten op de wijk Sint-Lodewijk. De wijk ligt ver van het centrum, heeft weinig voorzieningen of openbaar vervoer. Ze kent ook inwoners in een kwetsbare situatie en verdient dus onze specifieke aandacht.
Sofie: “Ook bij ons was er een voorgeschiedenis van samenwerking met SAAMO. Sedert 2015 hadden we al sterk ingezet op ontmoeting en het detecteren van antennepunten in de buurt. Met het project ontwikkelden we verschillende initiatieven: ontmoeting op maandagmiddag, het dorpsrestaurant, warme buurtbabbels…
We evalueerden het project bijgevolg positief en beslisten om de samenwerking verder te zetten. In 2018 kreeg ik de functie van buurtzorgcoördinator en mocht ik het vervolgproject Zorgzame Buurten trekken.
In Moorslede zijn er drie buurten: Moorslede, Dadizele en Slypskapelle. We beslisten om het model verder uit te testen in Dadizele.”
Hoe evalueren jullie die 3 jaar als pilootgemeente Zorgzame Buurten?
Delphine: “Ondanks corona hebben we toch veel kunnen verwezenlijken. Give a day ontwikkelde een digitaal burenplatform waarbij we burgers kunnen koppelen aan een vraag van een andere buurtbewoner. We proberen door zelf te anticiperen op zaken die we horen, dit digitaal te verwoorden. Door digitaal mensen te koppelen worden ze fysiek met elkaar samengebracht. Dit platform biedt ook een vrijwilligersmatcher waarbij burgers kunnen instappen in organisaties die openstaande vacatures hebben.
In coronatijden werkte het platform op volle toeren en was er veel vraag naar boodschappen doen. De vraag naar hulp of ondersteuning vermindert nu, maar toch vinden mensen elkaar digitaal en ontstaan er mooie initiatieven zoals een buurmeisje dat wekelijks gaat wandelen met het hondje van een oudere dame of buren die het vervoer regelen naar een jeugdkamp voor een kind uit een andere buurt.
Naast dat digitale luik zijn we ook trots op onze elf Zorgzame Buren in St-Lodewijk die zich inzetten voor mensen in de buurt en die voor mij als antennepunten fungeren.”
Sofie: “Ook bij ons is het concept van Zorgzame Buren een succesverhaal. We konden de groep uitbreiden van 6 naar 18 leden. Via hen vang ik veel signalen op. Ik heb ook goede ervaring met het inzetten van mensen met een kwetsbaar profiel als vrijwilliger in bijvoorbeeld het dorpsrestaurant.
Omdat buurtzorgcoördinator, maar een deel van m’n opdracht is, was ik blij met de ondersteuning van SAAMO: voor de inhoudelijke achtergrond en de rugzak vol methodieken.
Delphine: “SAAMO is een klankbord dat nu weg valt. Het was een hele geruststelling dat SAAMO er was om kort op de bal en over specifieke vragen samen na te denken, te reflecteren om dan snel weer verder initiatief te kunnen nemen.
Zo ontwikkelden we samen de doorverwijskaartjes ‘voelsprieten aan zet’ om meer zorgvragen binnen te krijgen en de drempel naar het Sociaal Huis te verlagen. Professionele dienstverleners (thuisverplegers, kinderverzorgers, gezinshelpers, huisartsen, …) kunnen een belangrijke rol opnemen als ‘voelspriet’. Met de kaartjes maken we het hen gemakkelijker om signalen op te schrijven en door te geven. Naast ingevulde kaartjes krijg ik van hen regelmatig telefoontjes en mails.
De vormingen over het gebruik van de kaartjes werpen hun vruchten af. We richtten die al naar vrijwilligers, zorgmedewerkers van de eerste lijn, baliemedewerkers van de gemeente, medewerkers van de jeugd –en vrijetijdsdienst. En ook de animatoren van de speelpleinwerking en de leiding van de jeugdbewegingen komen nog aan de beurt.
Zorgzame buurten is een toekomstperspectief, wat willen jullie nog bereiken de komende jaren?
Delphine: “Door corona konden we bepaalde activiteiten niet ontplooien zoals verhoopt. Zo staat onze ‘tettercamionette’ momenteel onbenut in de garage. Dat is een alternatieve foodtrailer met tent, koffiemachine, stoelen en een tafel waarmee we wekelijks willen langsgaan op diverse pleinen en straten om de buurt te leren kennen. Ik kijk er naar uit om samen met een nieuwe collega van start te gaan met dit concept en zo verbondenheid te stimuleren in St-Lodewijk, maar ook in andere buurten.
Daarnaast wil ik er voor zorgen dat het mobiel dienstencentrum echt een plek wordt voor iedereen en dus niet enkel senioren bereikt.
Ik hoop dat we een gevoel kunnen creëren waarbij mensen gewoon weer praten met elkaar en elkaar helpen waar nodig. Het kleine helpen moet een evidentie worden.
Sofie: “Ik zie nog een uitdaging om het verhaal van Zorgzame Buurten uit te breiden naar heel Moorslede. In Dadizele wonen de meeste mensen in de dorpskern, maar in Moorslede en Slypskapelle leven de mensen meer versnipperd op het platteland. Niet alles wat we uitprobeerden in Dadizele zullen we dus zomaar kunnen kopiëren. Zorgzame Buurten blijft maatwerk en is sterk afhankelijk van de karakteristieken van de buurt en de partners met wie je samenwerkt.”
Welke tip hebben jullie voor beginnende Zorgzame Buurten?
Delphine: “Het theoretisch referentiekader met de 8 bouwstenen biedt een houvast in het project. Het is handig om er regelmatig naar terug te grijpen en de focus in het project te behouden. Het helpt om de acties die je onderneemt steeds te kunnen plaatsen in het grotere geheel.
Iedereen in de gemeente moet overtuigd zijn van het belang van Zorgzame Buurten en de doelstellingen onderschrijven, anders dreig je naast of tegen elkaar te werken. Zorg er dus voor dat mensen weten waar je mee bezig bent.
Sofie: “Investeer voldoende tijd in het informeren van andere gemeentelijke diensten, werk samen en onderhoud je netwerk. Voor een kleine gemeente is dit soms ook een noodzaak om met weinig middelen toch zo veel mogelijk te verwezenlijken.”
Meer informatie over Zorgzame Buurten