De nieuwe Armoedebarometer van Decenniumdoelen toont dat armoede in België de voorbije jaren licht is gedaald. Dankzij de sociale bescherming konden duizenden gezinnen overeind blijven. Maar achter dat positieve nieuws schuilt een alarmerende realiteit: de ongelijkheid neemt toe, kinderarmoede stijgt opnieuw en de beleidsplannen van de regeringen dreigen de armoede in de komende jaren opnieuw fors te doen toenemen.
Sociale bescherming werkt – maar staat onder druk
De cijfers zijn duidelijk: de daling van monetaire armoede is niet te danken aan meer jobs, maar aan sterkere inkomensbescherming. Dankzij de welvaartsenveloppe en verhogingen van sociale minima konden de laagste inkomens wat ademruimte krijgen. Toch dreigt dit beleid nu te kantelen. De federale regering wil de welvaartsenveloppe schrappen, geplande verhogingen van pensioenen en ziekte-uitkeringen opschorten, en het leefloon plafonneren. Nieuwkomers krijgen de eerste vijf jaar geen toegang meer tot het leefloon of de inkomensgarantie voor ouderen.
Dit zijn ingrepen die rechtstreeks de meest kwetsbare groepen treffen. Decenniumdoelen waarschuwt dat deze koerswijziging de armoedecijfers opnieuw de hoogte zal injagen.
Kinderen en jongeren: eerste slachtoffers
Het meest zorgwekkend is dat kinderarmoede opnieuw stijgt. Terwijl gepensioneerden er op vooruit gingen, gaan kinderen en jongeren er netto op achteruit. De kansarmoede-index toont dat steeds meer jonge kinderen in Vlaanderen opgroeien in een kwetsbare thuissituatie. Het Groeipakket, dat 388 miljoen euro per jaar kost, slaagt er niet in de ambitie waar te maken om kinderarmoede terug te dringen. Dit is niet alleen een probleem van vandaag, maar ook een voorspeller van structurele ongelijkheid morgen.
Dit is onaanvaardbaar. Elk kind heeft recht op een veilige thuis, een gezond leven en gelijke kansen op school en in de samenleving.
Langdurig werklozen en arbeidsmarktbeleid
De Armoedebarometer waarschuwt ook voor hardnekkige langdurige werkloosheid. De doorstroming naar werk is erg laag en mensen in die situatie hebben nood aan intensieve begeleiding. Toch dreigen de federale plannen om werkloosheidsuitkeringen in de tijd te beperken zo’n 180.000 langdurig werklozen definitief in armoede te duwen.
Tegelijk wordt de VDAB geconfronteerd met besparingen, terwijl juist méér geïnvesteerd moet worden in humane trajectbegeleiding, laagdrempelige toegang tot de arbeidsmarkt en de sociale economie.
Wonen: een onbetaalbare last
Wonen blijft een van de grootste uitdagingen. De wachtlijsten voor sociale woningen worden elk jaar langer, terwijl het tempo van bijkomende woningen laag blijft. Op de private huurmarkt zijn de prijzen torenhoog, waardoor gezinnen met een laag inkomen vaak meer dan de helft van hun budget aan huur spenderen. De huurpremie bereikt amper wie ze echt nodig heeft. Het resultaat: de woonongelijkheid neemt verder toe.
De kloof tussen arm en rijk groeit
België wordt steeds ongelijker. Terwijl het mediaanvermogen van gezinnen stijgt, zien de laagste inkomens hun situatie verslechteren. De welvaartsgroei komt vooral terecht bij de meest vermogenden. België behoort intussen tot de meest ongelijke landen van Europa.
7 beleidsvoorstellen: het kan anders
SAAMO strijdt als partner van Decenniumdoelen tegen uitsluiting en voor een samenleving waarin iedereen meetelt. We dachten actief mee en schreven mee aan de voorstellen voor een nieuw beleid dat armoede en ongelijkheid structureel kan terugdringen.
Wij sluiten ons aan bij de duidelijke oproep van Decenniumdoelen met 7 voorstellen over hoe het anders kan en moet:
-
Til sociale minima op boven de armoedegrens. Het schrappen van de welvaartsenveloppe is een aanval op de laagste inkomens en moet teruggedraaid worden.
-
Versterk het Groeipakket met hogere sociale toeslagen en zorg voor automatische toekenning van rechten.
-
Investeer in waardig werk en sociale economie. Vlaanderen moet zorgen voor minstens 10.000 extra plaatsen en nieuwe inschakelingskansen.
-
Versnel en vergroot de investeringen in sociale huisvesting. Alleen zo kunnen we de wooncrisis keren.
- Verlaag de drempels voor en voorzie automatische toekenning van de huurpremie, zodat gezinnen sneller toegang krijgen tot betaalbare huisvesting.
-
Voer een rechtvaardige fiscaliteit in waarbij vermogens en inkomens eerlijker worden belast.
-
Betrek mensen in armoede zelf bij het beleid. Armoedetoetsen en sociale impactanalyses moeten verplicht toegepast worden.
Samen tegen uitsluiting
Ondanks de vooruitgang blijven de cijfers confronterend: 520.000 mensen (7,7%) leven met een inkomen onder de armoedegrens. De Armoedebarometer maakt duidelijk dat armoede geen individueel falen is, maar het gevolg van politieke keuzes en maatschappelijke structuren. Als samenleving kunnen we kiezen voor solidariteit, inclusie en gelijke kansen.
SAAMO kiest resoluut die weg. We blijven samen met Decenniumdoelen en onze partners nadenken over een beleid dat mensen versterkt in plaats van uitsluit. Want armoede mag geen toekomst hebben.