WOONBOX: een tijdelijke, modulaire woonunit in leegstaande gebouwen voor mensen met een laag inkomen

WoonBox werd ontwikkeld als oplossing om leegstaande gebouwen te herbestemmen voor sociaal wonen. Want de nood is hoog: in Brussel staan meer dan 49.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning. De wachttijd bedraagt gemiddeld 10 jaar. Mensen wonen vaak in te dure, te kleine en ongezonde woningen. Dat leidt tot een vicieuze cirkel: ze blijven steken in armoede. Tegelijk telt Brussel zo’n 1 miljoen vierkante meter aan leegstaande kantoorgebouwen.

Met WoonBox wil SAAMO Brussel aantonen dat het mogelijk is om die leegstand te gebruiken om de meest acute woningnood minstens tijdelijk te verhelpen. Zo verbinden we met het WoonBox-model verschillende doelstellingen aan elkaar: de creatie van een tijdelijke woonoplossing voor mensen die geen toegang hebben tot de sociale of private huisvestingsmarkt, het herbestemmen van leegstaande gebouwen in de hoofdstad en het dynamiseren van de stedelijke omgeving.

Het modulair bouwsysteem

Het bouwsysteem WoonBox werd ontworpen in samenwerking met Martin Vandereyt Groep, en is geïnspireerd op Lego of Meccano, maar dan op schaal van de houtskeletbouw. De kern van het gepatenteerd systeem is de elementenbibliotheek; een verzameling van muurpanelen, kolommen, vloer -en plafondpanelen die toelaat om snel bewoonbare ruimtes te bouwen, weer aan te passen, en zelfs te stapelen! Het slimme prefab-systeem is makkelijk te hanteren, en wordt op minder dan één week ge(de)monteerd.

Door de modulariteit kan je met WoonBox verschillende configuraties bouwen, van een studio tot een grotere familiewoning met 3 tot 4 slaapkamers. Maar ook een ontmoetingsruimte, kantoor of atelier… Het systeem is energiezuinig, brandveilig en voldoet aan alle normen. Bovendien is het duurzaam en circulair dus herbruikbaar, en zowel tijdelijk als permanent inzetbaar, binnen én buiten.

Leegstand activeren & dynamiseren

SAAMO ontwierp het systeem om leegstaande gebouwen gemakkelijk te activeren, en meer specifiek om ze te herbestemmen tot woonruimte voor kwetsbare Brusselaars. We gaan een conventie van tijdelijk gebruik aan met de eigenaar van het gebouw, maken de site gebruiksklaar, bouwen de woningen op, rollen de individuele en collectieve begeleiding van de bewoners uit, en gaan ook intensief werken aan integratie in de buurt.

Benjamin Dalle (Vlaams Minister voor Brussel): “Dit is een heel duurzame manier om met lege ruimte om te gaan. Deze op-en-top Brusselse sociale innovatie gaan we ongetwijfeld nog terugzien in steden in binnen- en buitenland.”

Leegstand op die manier invullen levert voor de eigenaar van het gebouw voordelen op – sociale controle, antiverkrotting, opheffing van de leegstandtaks, … -, en zorgt ervoor dat dode plekken in een wijk die vaak sluikstort en vandalisme aantrekken, terug geactiveerd worden en een zinvolle plaats innemen in de buurt.

Eddy Vandevelde (vzw Ignatius Scholen in Beweging): “Voor ons als gebouweigenaar was de samenwerking met SAAMO Brussel een dubbele winst. Enerzijds waren we gerust dat het gebouw in goede handen was in afwachting van de bouwwerkzaamheden voor de toekomstige school, en ten tweede was er ook het maatschappelijk project – de verankering in de buurt -, wat we heel belangrijk vonden.”

Het sociaal model

Een WoonBox-project richt zich op kwetsbare Brusselaars die zich in een precaire huisvestingssituatie bevinden. We bieden  deelnemers een time-out op de huisvestingsmarkt, waardoor een heel pak financiële zorgen en de stress die een slechte woning met zich meebrengt, wegvallen. Dat laat ons toe om het sociaal model achter WoonBox uit te rollen, dat zich richt op 3 niveaus:

Op individueel niveau gaan de bewoners met hun begeleiders van sociale partnerorganisaties een intensief traject aan, gericht op verschillende levensdomeinen. Op collectief niveau wordt er via groepsbegeleiding van SAAMO aangestuurd op de creatie van een solidaire bewonersgemeenschap. En als derde luik werken we ook op wijkniveau, zodat er een link gecreëerd wordt met de buurt.

Dit alles zorgt ervoor dat bewoners rust vinden, maar ook een boost krijgen voor de toekomst, hun leefsituatie terug in handen kunnen nemen, steun vinden bij elkaar en hun plaats in de stad opeisen.

Klaudia (WoonBox-bewoonster): “Ik woon heel graag in een WoonBox. Het is net een chalet; je hebt het hele jaar door het gevoel dat je op vakantie bent. Alle voorzieningen zijn aanwezig. En ik kan buiten zelfs een tuintje aanleggen met mijn tafeltjes en tomatenplanten. De prijs-kwaliteitverhouding is ongelooflijk; in Brussel is dat onvindbaar. En het feit dat het gebouwd is vanuit een ecologische filosofie, maakt me nog blijer.” 

 

WoonBox in de pers:

 

Reportage op Kanaal Z: “Z-Healthcare: De Woonbox”

Goethe Institute: “Bezahlbarer Wohnraum. DIE WOONBOX”

BX1: Projet pilote : le lancement de constructions modulaires dans un bâtiment vide à Molenbeek

RTBF: Woonbox: un projet pilote de logements temporaires à Molenbeek

Innovatief dorp van Woonboxen ziet het licht in Molenbeek

Reportage van Bruzz over het WoonBoxdorp in Cinoco

De Tijd: “Een houten huis om 5 keer te hergebruiken”

MO* Magazine: Tijdelijk bezet: hier woont (even) een dak- of thuisloze”

De Standaard: “Een klein appartementje in het centrum kost me dubbel zoveel”

Woonwoord: “Leegstand aanpakken met tijdelijke woningen” (woonwoord.be)

Nieuwe Feiten (Radio 1): Houten woningen in leegstaande kantoorgebouwen – Luister Select | Radio 1

Kwaliteitsvolle, modulaire en herbruikbare woningen in leegstand | Voka