32 procent van alle Belgen heeft zwakke digitale vaardigheden. Tellen we daar de 8 procent bij die gewoon nooit een computer gebruikt, dan blijkt dat maar liefst 40 procent digitaal niet mee is. Mattia De Pauw, projectcoördinator e-Inclusie, legt uit hoe SAAMO daar iets aan doet.
Digitale oefenkansen
Mattia: De digitale kloof dichten begint natuurlijk met de hardware. Iedereen moet toegang tot een computer hebben. Daarom zorgt onze Digibieb in Leopoldsburg ervoor dat leerlingen een laptop kunnen uitlenen. Maar e-inclusie gaat ook over vaardigheden, de software. In de buurtwerkingen van Samenlevingsopbouw bieden we bezoekers niet enkel de laagdrempelige mogelijkheid om met een computer aan de slag te gaan. Wie dat wil, krijgt daarbij de nodige ondersteuning van onze opbouwwerkers en vrijwilligers.
Wat vragen mensen zoal?
Mattia: Dat hangt ervan af. Sommige bezoekers komen met zeer gerichte vragen. ‘Hoe verander ik de instellingen van mijn pc?’ of ‘Hoe maak ik een nieuwe map aan?’ Anderen willen meer algemene zaken weten: ‘Hoe werk ik met een muis?’ of ‘Hoe zoek ik iets op het internet?’ Wat de laatste tijd opvalt, zijn ouders die moeilijk met Smartschool overweg kunnen. Scholen schakelen daar vaak op over zonder de nodige uitleg te geven.
Wat is er volgens jou typisch aan de digitale oefenkansen die SAAMO aanbiedt?
Mattia: Wij zetten sterk in op het zelflerend vermogen van mensen. Als bezoekers vragen om hen een CV te maken, dan doen we dat niet. Ons tegenvoorstel bestaat erin om samen met hem aan de slag te gaan. Op die manier kunnen zij dat aan het einde van de les zelf. Dat is mensen versterken. Dit soort gezamenlijke activiteiten is ook een goede manier om te ontdekken wat er bij de mensen leeft.
Belastingen
Welke noden zie je vandaag dan?
Mattia: We maken ons ernstige zorgen over het wegvallen van de fysieke dienstverlening. Neem de belastingen: door corona was er geen fysieke hulp meer bij het invullen van je brief. Het is nochtans essentieel: mensen willen hun belastingen correct betalen, maar heel dat systeem is zo complex. De voorbije periode zagen wij massaal veel mensen in onze buurthuizen die er hun weg niet in vonden. We hebben hen zo goed mogelijk geholpen, maar het is niet de taak van opbouwwerkers om het gat dat de overheid laat vallen, dicht te rijden.
Nochtans bestaat de kans dat deze eenzijdig digitale aanpak zich na de pandemie zal doorzetten.
Mattia: Daar heb ik ook schrik voor. De digitalisering van de dienstverlening heeft voordelen, maar voor veel mensen zou dit een ramp zijn.
Vooral ouderen en anderstaligen zijn de dupe?
Mattia: De groepen die je noemt zijn zeker kwetsbaar. Maar ze zijn niet alleen. In onze buurthuizen zien wij alle leeftijden en alle afkomsten, maar ook alle scholingsniveaus. Gisteren zat hier in Deurne-Noord een vrouw met een universitair diploma. Digitaal bleek ze een complete leek. Ze was kort geleden weduwe geworden. Haar man had altijd de administratie gedaan en nu moet zij dat allemaal zelf doen. Dat lukte haar totaal niet, waardoor ze op heel wat vlakken in de problemen dreigde te komen.
Click-Call-Connect
Kan je met zulke lessen iedereen bijscholen?
Mattia: Nee, er zal altijd een groep zijn voor wie de digitale snelweg te hoog gegrepen is. Daarom pleiten wij voor het systeem van click-call-connect.
‘Click-call-connect’, wat houdt dat in?
Mattia: Wij zijn niet tegen de digitalisering. Het internet – de click – biedt veel kansen. Alleen willen we niet dat de grote groep voor wie dat te moeilijk is, uit de boot valt. Zij moeten op verschillende momenten gratis naar een dienst kunnen bellen. Dat is de call. De connect is er voor wie telefoneren een te hoge drempel is. Die zullen er ook altijd zijn. Zij moeten zonder afspraak nog steeds ergens fysiek terecht kunnen.
Lerend netwerk e-Inclusie
En hebben onze politici en de verschillende diensten daar oren naar?
Mattia: De geesten rijpen, mede omdat velen het probleem blijven aankaarten, bijvoorbeeld in het Vlaamse Lerend Netwerk e-Inclusie. Dat is een samenwerkingsverband waar stakeholders uit het middenveld en het bedrijfsleven deel van uitmaken, maar ook onderzoekers, de VVSG en tal van andere partners. Mediawijs trekt het. We komen geregeld samen om uit te wisselen en een overzicht te houden op de evoluties in het beleid en op het terrein. Wij brengen daar de expertise van SAAMO in: de impact van digitalisering op mensen in een kwetsbare positie.
Je hebt het gevoel dat dit nog steeds nodig is?
Mattia: Absoluut. Ik zie wel dat politici en diensten van goede wil, zijn, maar nog te vaak worden er van bovenaf zaken bedacht en beslist zonder dat men rekening houdt met de noden en gevoeligheden van groepen mensen in een kwetsbare positie. De oplossing is om mensen van bij het begin te betrekken. Check wat zij nodig hebben en speel daarop in. Ook op het vlak van e-Inclusie zorgt een participatief beleid tot betere en duurzamere resultaten.
Video met Mattia De Pauw (juni 2020, volle coronacrisis)