Sociale huisvesting in Gent verkeert in zwaar weer.
Gent beschikt over één van de meest verouderde sociale woonpatrimonia van België. Een inhaaloperatie op het gebied van kwaliteit is dringend nodig. De huidige grootschalige renovaties worden positief onthaald. Na grote operaties in Rabot is nu o.a. Nieuw Gent aan de beurt. De beweging zorgt – wanneer ze op kruissnelheid komt (2023) – voor een tijdelijk verlies van enkele honderden sociale appartementen. Deze noodzakelijke operatie zal de kwaliteit van de sociale woningen absoluut zal ten goede komen. Dit betekent wel dat wie wacht op een sociale woning nog niet direct met de voeten van het ijs is.
Dit is een gigantische operatie en uitdaging voor de sociale woonactoren in Gent, waarmee ze eigenlijk meer dan de handen vol hebben.
Daarbovenop komt de beslissing van de Vlaamse regering uit 2020 om eengemaakte woonmaatschappijen op te richten. De bestaande sociale huisvestingsmaatschappijen en SVK’s (Sociale Verhuur Kantoren) moeten zich per werkingsgebied in een eengemaakte structuur groeperen. Voor het Gentse werkingsgebied worden de huidige zes spelers, goed voor ongeveer 15 000 sociale woningen en 300 SVK woningen, herleid tot één woonmaatschappij.
Deze evolutie baart het Gentse sociale en woonmiddenveld ernstige zorgen. In de nabije toekomst vrezen we een aanzienlijk verlies van sociaal woonpatrimonium.
Wat is er aan de hand?
Tegen 2028 veranderen naar schatting 5 300 Gentse sociale woningen van eigenaar.
Vanaf 2023 zal de grootste Gentse Woningmaatschappij WoninGent haar patrimonium en diensten samenvoegen met de kleinere huisvestingsmaatschappij De Gentse Haard, de Gentse woningen van de Antwerpse huisvestingsmaatschappij ABC en de werking van het Sociaal Verhuurkantoor Gent. Habitare+ (205 woningen) en Volkshaard (3 300 woningen) hebben besloten om hun Gents patrimonium niet af te splitsen en te verkopen of over te dragen. Concreet betekent dit dat de nieuwe woonmaatschappij 3 500 sociale woningen zou moeten kunnen aankopen. Geschatte kost – als we uitgaan van een gemiddelde waarde van €100 000 per woning – € 350 miljoen.
We vragen ons af hoe de nieuwe woonmaatschappij hiertoe in staat zal zijn. Vlaanderen stelt hiervoor 0 % leningen ter beschikking, niet de traditionele FS3 leningen (-1% leningen). Niemand kan deze vraag momenteel beantwoorden. We horen enkel de boutade dat ‘het patrimonium niet op de privémarkt mag terechtkomen’. Maar hoe dit kan worden voorkomen, is vooralsnog niet duidelijk.
Verkoop van onverhuurbare sociale woningen op de private markt.
Daarnaast stellen Volkshaard (152) en WoninGent (+ 100) een behoorlijk aantal (al dan niet) leegstaande sociale woningen te koop. De verkoop van bijna 300 sociale woningen betekent een verlies van ongeveer 2 % van het totale sociale woonpatrimonium van Gent. We begrijpen dat deze verkoop deels verantwoord kan worden om noodzakelijke investeringen te financieren. Wat we niet begrijpen is dat maatschappijen – dankzij de verkoop van Gents sociaal woonpatrimonium – middelen weghalen uit een stad waar de reële woonnoden al gigantisch zijn.
Alarm
Het Gents sociaal en woonmiddenveld kijkt met ontzetting naar deze cijfers. Ondanks de goede wil van diverse stedelijke en sociale woonactoren en de creatieve en innoverende kracht van beginnende nieuwe woonactoren, dreigt de wooncrisis de komende jaren alleen maar scherper, schrijnender en dieper te worden.
Wonen is een grondrecht, maar een groeiende groep mensen kan zich hier niet langer op beroepen. Achter de cijfers en de wachtlijsten schuilen verhalen van mensen, gezinnen, kinderen. Hun ervaringen blijven onderbelicht, terwijl kijken, bevragen en luisteren naar deze groep het beleid van bijzonder waardevolle input kan voorzien. Sociaal wonen is voor veel mensen een concrete oplossing. Het is een efficiënte en betaalbare vorm van wonen waar diverse beleidsdomeinen elkaar treffen. Door een kwalitatief ontworpen architectuur en openbare ruimte is ze een meerwaarde voor elke buurt.
Betrokkenheid
In de eerste plaats vragen we duidelijkheid van alle beleidsniveaus. Elk niveau moet zijn/haar rol opnemen om deze crisis aan te pakken. Op korte termijn vragen we, gezien de urgentie en de crisissituatie waarin we ons bevinden, openheid voor alle mogelijke vormen van creatief en experimenteel wonen. We menen dat de expertise van het lokale middenveld en beginnende nieuwe woonactoren mee kan worden ingezet om tot creatieve en innoverende oplossingen te komen.
Op korte en lange termijn moeten we blijven bouwen en verbouwen, en investeren in kwalitatieve en toegankelijke woningen en openbare ruimte, met input van de gebruikers. Duurzame en betaalbare woonoplossingen in huur en koop moeten steeds het einddoel zijn. De sociale huisvestingsector – en dus de ééngemaakte woonmaatschappij is dé cruciale actor om dit sociaal woonbeleid mee vorm te geven.
Oplossingen?
De voorzichtige becijfering hierboven maakt alvast één ding duidelijk. Bedragen van € 350 miljoen en meer overstijgen ruimschoots de Gentse begroting. Dit vraagt een inclusieve visie en aanpak op diverse niveau’s.
De Vlaamse minister stelde een fusie voor die tot efficiëntieverhoging moest leiden. De voorgestelde ééngemaakte woonmaatschappijen mogen niet leiden tot de uitverkoop van de sector. Het grote potentiële verlies van de Gentse sociale woningen is contraproductief en staat haaks op de beoogde efficiëntiewinst die de minister wil boeken. Daarbij formuleert hij net ambities om de groeiende wachtlijsten (170 000 mensen op de wachtlijst) te doen krimpen.
Minister Diependaele: handen aan de ploeg! Sociaal wonen in Gent gaat door zwaar weer. Verlies van sociale woningen is geen optie, er is nood aan meer duurzame en kwalitatieve woningen.
Schepen van Wonen Tine Heyse en College van Burgemeester en Schepenen, het middenveld is een positieve partner om het verhaal van sociaal wonen te onderstrepen en te verdiepen. We roepen u op om, samen met ons en alle Gentse huisvestingsactoren van goede wil, prioritair en verder actie te ondernemen om het Gents sociaal woonpatrimonium te vrijwaren en verder uit te breiden.
Namens geWOONdoen
Frank Vandepitte, SAAMO Gent vzw
dIETER Lapauw, CLTgent vzw
Jan Van Loo, Labland vzw
Koen Claes, Domus Mundi vzw
Bert Van den Broele,’t Pandschap vzw
Trui Maes, Samenhuizen Regiokern Gent
Karel Lootens, Wooncoop cv
Onderschreven door
Pascal Debruyne, Woongift vzw, onderzoeker asiel en migratie Odisee Hogeschool
Erik Kellens, sociale huurder en lid van de Gentse Woonraad
Jorik De Wilde, Endeavour, coöperatief Antwerps sociaal-ruimtelijk bureau
Anton Christiaens, 100 Huizen van de Brugse Poort
Raf Verbeke, Grond recht
Karleen de Rijcke, KRAS vzw
Leona Bracke, vrijwilliger Welzijnsschakels
Simon Clement, De Pandemisten
Didier Wijnants, De Volle Aflaat
Carla Ronkes, Werkgroep Vluchtelingen Gent
Eno D’Hondt, Renoseec
Pieter De Vis, Stappen vzw
Filip Vercauteren, Nestinvest vzw
Stijn Parmentier, BMLIK (Beweging van Mensen met Laag Inkomen en Kinderen) vzw
Ann Vanhoof, SIVI vzw
Esther Vandenbroucke, de Zuidpoort vzw
Olga Van de Vloed, Thope vzw
Katty Van Belleghem, Huurdersbond Oost-Vlaanderen vzw
Els Goossens, CAW Oost Vlaanderen