“Jonas, ik vertrouw u”. Jonas is opbouwwerker van Samen op straat in de Gentse wijk Muide-Meulestede. De uitspraak komt van een jongere en is opmerkelijk. Want vertrouwen is iets wat weinig jongeren er kennen. Velen van hen wonen in de slechtst denkbare appartementen, een jeugdaanbod is er amper en er is veel racisme. “Nochtans zijn die gasten hier de toekomst”, zegt opbouwwerker Angelino. “Willen we geen verloren generatie, dan mogen we hen niet loslaten.”
In een aantal Vlaamse steden en in de Anderlechtse wijk Peterbos richten opbouwwerkers van Samen op straat zich tot jongeren die ze leren kennen op pleintjes en straathoeken. Het gaat om jongeren die niet in het jeugdwerk zitten, niet naar een sportclub gaan, geen job vinden, geen opleiding volgen of vaak spijbelen en uitvallen op school. Samen met de jongeren bouwen opbouwwerkers bruggen naar de buurt. Daarbij zetten de jongeren hun talenten in. Zo verandert ook de blik waarmee naar jongeren in de wijk wordt gekeken.
Gebrekkig vrijetijdsaanbod, slechte levensomstandigheden en racisme
Een jaar geleden begonnen Angelino en Jonas met de uitrol van Samen op straat in Muide-Meulestede. “Bijzonder aan deze buurt is dat er amper een vrijetijdsaanbod voor jongeren is. In Meulestede is er gewoonweg niets”, zegt Angelino. “De omstandigheden waarin ze moeten leven hebben ook een grote impact op de jongeren. De appartementen hier zijn van de slechtste die ik ooit zag. Sommige zijn levensgevaarlijk.”
Daarnaast wordt de grote groep jongeren van Slowaakse afkomst in Meulestede geconfronteerd met racisme, wat hun zelfbeeld aantast. ‘Als je een gipsy bent, dan ben je automatisch een gangster’, zei iemand me onlangs. Het lijkt een vicieuze cirkel. “Jongeren voelen zich in de steek gelaten en gedragen zich ernaar.”
Inzetten op vertrouwensband
Toen Angelino en Jonas in de zomer van 2023 net waren gestart, vond een zware vechtpartij plaats. Het was een gevecht tussen de jongeren uit de buurt en krakers van buitenaf die de wijk terroriseerden. “Wij brachten de jongsten in veiligheid en kregen de politie zover dat ze ter plaatse kwam, wat niet altijd gebeurt. Daardoor kregen we binnen de gemeenschap een voet tussen de deur.”
Sindsdien zijn Angelino en Jonas heel vaak op stap in de wijk, organiseren ze hiphop cyphers (jamsessies) en andere activiteiten voor jongeren in de publieke ruimte, is er in de winter een jongerencafé en zetten ze activiteiten voor de hele buurt op, zoals een barbecue.
Belang van middelen en tijd
Jonas: “Om Samen op straat goed te kunnen uitrollen heb je voldoende middelen én tijd nodig. Het is cruciaal om die vertrouwensband met jongeren te kunnen uitbouwen, om een goede analyse te kunnen maken van de problemen en kansen in de wijk en om een stevig netwerk met partners uit te bouwen. We werken intussen nauw samen met de wijkregisseur, het buurtwerk, vzw Jong en sociale woonmaatschappij Thuispunt Gent.”
De wijkregisseur noemt het duo een onmisbare schakel in de grotere ketting van organisaties die in de buurt actief zijn. Ook de jongeren zeggen regelmatig dat ze hopen dat de opbouwwerkers niet weggaan uit de wijk.
Werken aan positieve beeldvorming, racisme aanpakken en jongeren verbinden
“Eén van de dingen waar we sterk op inzetten is positieve beeldvorming. Als we met de jongeren een activiteit organiseren en ze ruimen nadien het plein op, dan zet ik foto’s daarvan op sociale media. We posten ook filmpjes waarin jongeren hun talenten tonen. Er zijn er die nogal kunnen rappen, dansen en flikflakken”, zegt Jonas.
Angelino: “Het volgende dat we willen vastpakken is het racismeprobleem. Alle jongeren met wortels buiten België krijgen te maken met racisme. Maar er is ook racisme onderling. Vooral de jongeren van Slowaakse afkomst uit Meulestede worden buitengesloten. Zij voelen zich derderangsburgers.”
Angelino en Jonas winnen stilaan ook het vertrouwen van de jongeren in Muide. “Na onze shift springen we vaak even binnen bij het jeugdhuis van vzw Jong. Zo leren we de jongeren daar ook goed kennen. Samen met vzw Jong werken we een plan uit om het racisme aan te pakken en meer verbinding tussen de jongeren te creëren.”
Buurtbewoners betrekken
In de toekomst wil het Gentse Samen op straat-project werken met buurtvrijwilligers, zoals al gebeurt in Antwerpen en Brussel. Buurtvrijwilligers zijn volwassen buurtbewoners die zich engageren om bij te dragen aan het leven en samenleven in de wijk. In periodes waarin ’s avonds op straat en op de pleintjes veel volk is, wandelen ze rond. Ze zijn aanspreekbaar voor jongeren, andere bewoners en politie. “Er is nog wat tijd nodig om hiervoor de juiste mensen te vinden. Dat ook veel volwassenen in moeilijke omstandigheden leven, maakt het er niet makkelijker op. We kennen bijvoorbeeld een betrokken vader die we in die rol zien, maar hij verloor pas zijn woning. Die man heeft dus andere zaken aan z’n hoofd”, verduidelijkt Jonas.
Eind augustus organiseerden Angelino en Jonas een grote buurtbarbecue. “Daar keek iedereen naar uit. Jongeren en ouderen staken de handen uit de mouwen. Ik sta er altijd van versteld hoezeer de buurt en de bewoners opleven als ze worden betrokken bij het leven in de wijk. Als ze de kans krijgen om iets te doén, hoe eenvoudig of kleinschalig ook. Daar moeten we in blijven investeren. Als ook de socio-economische levensomstandigheden verbeteren, dan ben ik voorzichtig positief over de toekomst van de wijk”, besluit Angelino.