Het huidige vervoersplan van De Lijn is voor veel mensen een ramp. Verkeersexperten trokken al meermaals aan de alarmbel, onlangs nog in Knack. Ook opbouwwerkers krijgen dagelijks confronterende verhalen te horen die aantonen dat ons openbaar vervoer ondermaats is.
Een interview met Ester Potargent, opbouwwerker in Dilsen-Stokkem, Lisa Beelen, opbouwwerker in Gent en Guy Claeys, die als vrijwilliger met Lisa samenwerkt.
Hoe goed – of hoe slecht – is het openbaar vervoer momenteel geregeld op de plekken waar jullie aan de slag zijn?
Guy: “Ik woon in de Scandinaviëstraat. In onze appartementsblokken wonen 700 mensen. Vroeger reed een bus in acht minuten rechtstreeks naar station Gent-Dampoort en was er een halte voor de deur. Die buslijn is afgeschaft en de halte werd verplaatst naar 800 meter verderop.* De bus die daar vertrekt doet er een half uurtje over om naar het centrum te gaan, maar dat is niet waar de mensen die hier wonen hun dokter, winkels en treinverbinding hebben.”
Ester: “Hier op het Limburgse platteland was het openbaar vervoer vroeger al niet goed, maar nu is het nog slechter geworden. In Lanklaar is er een bushalte op 500 meter van de wijk, maar de bus rijdt veel minder frequent dan vroeger en er zijn een aantal cruciale lijnen afgeschaft. Probeer op die manier maar eens een trein te nemen 20 à 25 kilometer verderop. Onlangs bleek dat een heel aantal mensen met wie ik op uitstap ging nog nooit de zee hadden gezien. Zo moeilijk is het om ergens te geraken.”
“In de wijk Hoefkamp was er een belbus, maar die werd afgeschaft. Intussen is er toch flexvervoer ingevoerd, maar het reservatiesysteem is complex, zeker als je aangepast vervoer nodig hebt omdat je niet mobiel bent. Onlangs belde iemand om te reserveren en het antwoord – van een operator in Barcelona – was dat ze de heenreis geregeld kregen maar dat er geen vervoer terug was. Dat kan toch niet? Het is uiteindelijk toch gelukt, maar alleen omdat ik erbij was en heb aangedrongen.”
Wat is de impact van het slechte openbaar vervoer op de mensen met wie jullie in contact komen?
Guy: “Zie je het voor je dat kleutertjes 800 meter moeten stappen voor ze de bus op kunnen om naar school te gaan? Dat gaat toch niet? Je kan je wel inbeelden dat sommige kleuters thuisblijven. Het gevolg is dat ze een grote taalachterstand opbouwen. Ik vind het ook onvoorstelbaar dat kinderen en jongeren een omweg moeten maken en moeten overstappen terwijl hun school aan Dampoort op 1,7 km ligt.”
Ester: “Ik hoor dat scholen zich gedwongen voelen om de schooluren aan te passen aan de nieuwe busregeling. Dat is toch de omgekeerde wereld?”
Guy: “Naast schoolgaande kinderen, hebben ook mensen die werken het zwaarder. Vroeger deden ze 8 minuten over hun traject naar de trein in Gent-Dampoort of naar het busje dat naar de Volvo-fabriek gaat. Nu kost dat traject hen 40 minuten.”
Lisa: “Het is voor mensen in de Scandinaviëstraat ook veel moeilijker geworden om naar hun winkels, apotheek of dokter te gaan. Je kan van mensen, van wie velen het niet breed hebben, toch niet verwachten dat ze een taxi nemen om naar hun huisarts te gaan? Onlangs vertelde iemand me ook dat het minder evident is geworden om voor haar kleinkinderen te zorgen, omdat de makkelijke verbinding naar het station is weggevallen.
Ester: “Iemand zei me dat haar mama in het ziekenhuis in Maaseik lag. Ze wou naar haar toe en was op openbaar vervoer aangewezen omdat ze niet goed te been is en geen rijbewijs heeft. Ze bleek drie bussen te moeten nemen, waaronder een flexbus. Die moet je op voorhand reserveren. Maar als je mama in het ziekenhuis ligt, dan wil je toch meteen naar haar toe? Het slechte openbaar vervoer neemt zoveel van mensen hun zelfstandigheid weg…”
Lisa: “Ik ken een blinde vrouw die veel inspanningen had geleverd om samen met haar hond naar de halte en vervolgens naar Gent-Dampoort te kunnen. Dat lukt nu natuurlijk niet meer. Zij kan nergens nog zelfstandig naartoe.”
Ester: “Hier in Limburg zijn oudere mensen en mensen met een handicap de grootste slachtoffers.”
In de Scandinaviëstraat in Gent is de nieuwe regeling voor heel veel mensen een enorme achteruitgang?
Guy: “Zeker. Ik heb dit appartement indertijd gekocht voor mijn mama, net omdat er een bus voor de deur stopte. Zonder die halte had ik dat appartement nooit gekocht. De goede busverbinding naar Gent-Dampoort was voor veel mensen de reden waarom ze hier iets kochten. Zelf heb ik gelukkig een auto, maar voor veel mensen is dat onbetaalbaar. Ik neem af en toe mensen mee naar de winkel, maar het is voor niemand fijn om zo afhankelijk te zijn van een ander.”
Lisa: “Stad Gent investeerde in de buurt in een park-and-ride, van waar je gedurende 48 uur voor 15 cent met de bus naar het centrum kan en terug. Dat de auto uit het centrum wordt geweerd, lijkt me een goede zaak. Maar dit budget zou Stad Gent volgens mij beter investeren in mensen die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer.”
Wat moet er volgens jullie veranderen?
Ester: “De manier waarop een vervoersplan wordt opgesteld. Gebruikers van het openbaar vervoer moeten steeds worden betrokken. Er moeten garanties zijn dat alle wijken in Vlaanderen worden bediend. En verder zou er altijd rekening moeten worden gehouden met minder mobiele mensen.”
Lisa: “Gebruikers systematisch horen wanneer vervoersplannen worden opgesteld is ook de structurele verandering die ik wil zien. Hier in de Scandinaviëstraat gaat het om 700 mensen. Het is toch absurd dat hen niets is gevraagd?”
Ester: “De Lijn heeft wel samengezeten met steden en gemeenten, maar daarnaast zou zo’n vervoersmaatschappij zich steeds rechtstreeks tot gebruikers moeten richten.”
Guy: “Politici, die toch ook een vinger in de pap te brokken hebben en de budgetten van De Lijn bepalen, kennen de problemen onvoldoende. Eigenlijk zouden zij eens de uitdaging moeten aangaan om een maand lang alleen de trein en de bus te nemen.”
Zien jullie mogelijkheden om het huidige vervoersplan aan te passen?
Ester: “Ik hoop dat het vervoer voor minder mobiele personen goedkoper wordt. Nu betaal je bijna evenveel als een taxi. Er zou ook een makkelijker reservatiesysteem moeten komen.”
Lisa: “Wij gingen al in gesprek met onze schepen voor mobiliteit en gaven een petitie met 500 handtekeningen van bewoners af. Hij verwijst naar het Vlaamse niveau, maar daar beweegt in lopende zaken niet veel. Ik hoop dat we samen met het stadsbestuur alsnog een oplossing vinden om de snelle verbinding naar Gent-Dampoort herin te voeren. We vragen momenteel alvast om de huidige lijn tot aan Dampoort te verlengen, omdat er door werken voldoende buffertijd is.”
Ester: “Bij ons gebeurden er aanpassingen. Elke maand organiseer ik voor buurtbewoners een ontbijt met een interessante gast. Begin dit jaar kwamen minister Lydia Peeters en twee kabinetsmedewerkers op bezoek. De bewoners gaven hun grieven door en we richten ons ook rechtstreeks tot De Lijn. Dat leidde ertoe dat een afschafte bushalte toch opnieuw wordt bediend.”
Lisa: “Wij contacteerden De Lijn al meermaals, maar krijgen geen antwoord. Trouwens, als mensen naar De Lijn willen bellen, dan kost hen dat 30 cent per minuut. Er is geen gratis nummer. Dat is voor veel mensen al een enorme drempel.”
* Door werken is er intussen wel weer een halte vlakbij.