Steven groeide op in armoede. Hij roept je op om een deur te worden in de muren van uitsluiting. De metafoor komt van Germaine, één van onze vrijwilligers. “Besef dat we deuren kunnen zijn in de muren waar mensen op botsen”, zei ze onlangs. We inspireren je graag met vijf tips om zelf zo’n deur te worden.

 

Klaar om samen uitsluiting aan te pakken?

 

1. Zie de muren

Zie je de muren van uitsluiting? Niet makkelijk. Maar wel nodig om er een deur in te zijn, om ze weg te nemen en om te voorkomen dat mensen ertegen botsen.

Enkele voorbeelden:

De mens voor de muur

Ellen heeft twee dochters en werkt als poetshulp. Haar appartement heeft één slaapkamer. Er is vocht en Ellen krijgt het appartement niet goed warm.

De muur

• Een bescheiden woning kopen kost handenvol geld.
• Huurprijzen zijn hoog.
• Er wordt veel belegd in vastgoed. Denk aan gebouwen neerzetten met appartementen die boven het miljoen gaan.
• Het systeem waarbij we solidair zijn met wie weinig middelen heeft, wordt niet benut. Er zijn te weinig sociale – en dus betaalbare – woningen. Vandaag staan meer dan 180.000 gezinnen op de wachtlijst. Mensen die nooit een degelijke, betaalbare woning zullen vinden op de private markt.

In het kort is dat de woonmarkt vandaag. Dat is hoe we in onze samenleving ‘wonen’ organiseren. Met een klein inkomen is wonen lang niet evident. Het systeem sluit uit.

De mens voor de muur

Elias wil aan de slag als ober, maar wordt op veel plekken afgewezen. Zijn vriend Rob heeft meer succes. Beiden legden nochtans een mooi parcours af aan de hotelschool.

De muur

Elias heeft een donkere huidskleur. Nederlands is niet zijn moedertaal. Uit onderzoek blijkt dat racisme er nog steeds voor zorgt dat mensen niet aan de slag kunnen. Sommige werkgevers denken dat hun klanten niet ‘klaar’ zijn voor zo’n medewerker.

2. Praat met en niet alleen over

Hoe vind je het als anderen voor jou beslissen wat een goede manier van leven is? Vind je het niet belangrijk dat ze ook even luisteren naar hoe jij de situatie ziet? Wie met uitsluiting te maken krijgt, krijgt vaak een pak oordelen en ongevraagde oplossingen van mensen die geen dag in hun schoenen stonden.

SAAMO roept iedereen op om meer mét elkaar te praten en minder over elkaar. Bij de bakker om de hoek, aan de schoolpoort, als vrijwilliger bij een organisatie in je buurt,… Spreek mensen aan. Mensen die je kent en mensen die niet in je bubble zitten. Van meer verbondenheid wordt iedereen beter.

Ook uitsluiting aanpakken kunnen we alleen maar samen mét mensen die uitsluiting meemaken. Zij hebben ervaringskennis. Ze weten wat er nodig is om tot oplossingen te komen.

Interessant om te volgen is Tim ’S Jongers. De directeur van de Nederlandse Wiardi Beckman Stichting groeide zelf op in armoede. Dit zei hij onlangs in de krant: “Vandaag wordt alles beslist door een clubje van 15 procent van de bevolking. Mensen die aan drie kenmerken beantwoorden: ze zijn hoogopgeleid, gezond en bovengemiddeld gelukkig met het leven. Bovengemiddeld tevreden over hun woonsituatie, de zorg, de arbeid en de leefomgeving. Terwijl we volop in een woon-, zorg-, arbeidsmarkt- en stikstofcrisis zitten. Over al die dingen moeten die 15 procent gelukkigen beleid voeren?” (De Tijd, 21/04/2023)

3. Doe aan ‘putdenken’

Een gouden tip voor al wie aan de knoppen zit van beleid: beeld je in dat uitsluiting een put is. Om uitsluiting aan te pakken, moeten we de put proberen te dempen en moeten we er minstens goede ladders in zetten.

De put dempen, dat betekent uitsluiting voorkomen.

Genoeg energiezuinige sociale woningen voorzien is een goed voorbeeld. Of rechten automatisch toekennen. Dat wil zeggen dat een uitkering op iemands rekening komt zodra op basis van beschikbare gegevens blijkt dat iemand er recht op heeft. Administratieve rompslomp nemen we weg. SAAMO pleit voor zulke structurele oplossingen.

Daarnaast zet SAAMO stevige ladders in de put, die groepen mensen uit situaties van uitsluiting halen.

Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van de ACT-tool om tijdens sollicitatieprocedures de talenten van kortgeschoolde anderstaligen objectief in beeld te brengen. Of het model Samen Op Straat, waarbij de talenten van jongeren die moeilijk aansluiting vinden worden ingezet voor de wijk en buurtbewoners die jongeren leren kennen.

4. Koester mensenrechten

Ik, jij … elke mens heeft mensenrechten. Enkel en alleen door mens te zijn. Mensenrechten kennen een lange geschiedenis. Maar niet toevallig werden ze vlak na de Tweede Wereldoorlog, in 1948, opgetekend in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. De Verenigde Naties benadrukten daarmee dat elke mens récht heeft op een vrij en menswaardig leven.

Wat betekent dat?

Dat samenlevingen zich daarop moeten organiseren. Daartoe engageerden ze zich, ook België. Mensen in gelijke situaties gelijk behandelen, mensen toelaten om zich te verenigen tegen onrecht, ervoor zorgen dat elke mens een behoorlijke levensstandaard heeft, dat ze onderwijs krijgen, dat ze onderdak hebben, dat ze een degelijke job kunnen vinden,…

Mensenrechten in het gedrang?

Bots je op muren die een menswaardig leven in de weg staan, of zie je het rondom je gebeuren, sta er dan bij stil dat mensenrechten in het gedrang zijn.

Het is niet omdat we ooit vonden dat alle mensen meetellen – jij, je kind, je buur, iemand aan de andere kant van het land of de planeet -, dat het in de praktijk ook zo is. Of dat er geen stappen terug kunnen worden gezet. Wees er waakzaam voor.

Samen opkomen voor mensenrechten

Bots je zelf op muren die een menswaardig leven in de weg staan, dan kan je op SAAMO rekenen om mee voor je mensenrechten op te komen.

Heb je een goed leven, dan roepen we op om te kijken naar het onrecht dat rondom je gebeurt. Om solidair te zijn wanneer de mensenrechten van anderen worden geschonden. Verplaats je in de ander. Spreek je uit tegen onrecht. Strijd mee voor een goed leven voor iedereen. Verzet je tegen de tendens om mensen onder te verdelen in A-burgers en B-burgers.

5. Trek politiek naar je toe

Het politieke bepaalt hoe we onze samenleving organiseren. Zorg dat je er je zeg in krijgt.

Er zit een verkiezingsjaar aan te komen. Bekijk de partijprogramma’s, kijk kritisch naar politieke advertenties, denk na over wat voor jou belangrijk is en over hoe jouw stem een deur kan zijn in de muren van uitsluiting.

Maar met politiek bezig zijn is veel meer dan naar de stembus trekken. Zie je onrecht gebeuren in jouw omgeving? Sta op, breng mensen samen, word vrijwilliger, organiseer petities, schrijf brieven,… Ga op zoek naar het engagement dat bij jou past.