De voortdurende schending van basisrechten van mensen die asiel vragen door de Vivaldi-regering heeft geleid tot een ongekende actie van Belgische ngo’s. Intussen laat de overheid al 835 dagen na om asielzoekers passende opvang te bieden. Daarom krijgen verschillende organisaties, waaronder Vluchtelingenwerk Vlaanderen, Dokters van de Wereld en SAAMO, toestemming van het Brussels hof van beroep voor een inbeslagname op de rekeningen van Fedasil. Deze stap, die tot 2,9 miljoen euro kan opleveren, is een reactie op verschillende gerechtelijke veroordelingen die tot dusver dode letter bleven. Dit bedrag zullen de ngo’s integraal investeren in rechtstreekse hulp voor slachtoffers van de opvangcrisis.
Al 835 dagen op een rij schendt de Vivaldi-regering basisrechten van mensen op de vlucht. In de afgelopen twee jaar heeft het middenveld zich keer op keer tot de rechtbank gewend om de rechten van asielzoekers te verdedigen en de opvang voor asielzoekers af te dwingen. Fedasil werd ruim 8.800 keer veroordeeld omdat ze asielzoekers niet de opvang geeft waar ze recht op hebben, maar deze gerechtelijke beslissingen zijn helaas dode letter gebleven.
Daarbovenop sluit de overheid opvangcentra, waaronder dat in Koksijde, juist op het moment dat de opvangcrisis onverminderd voortduurt. Deze sluitingen maken de situatie voor asielzoekers die gedwongen worden om op straat te verblijven nog schrijnender en uitzichtlozer. Deze dreigende sluiting van opvangcentra voegt een urgentie toe aan de dringende roep om structurele veranderingen en benadrukt de noodzaak van concrete oplossingen voor de voortdurende opvangcrisis.
Deze oplossingen zijn er én ze zijn haalbaar. De Opvangwet voorziet namelijk in oplossingen zoals het spreidingsplan voor gemeentes om bijkomende opvangplaatsen te creëren. Indien elke gemeente 5 mensen extra opvangt, is deze opvangcrisis opgelost. De regering blijft echter volharden in haar onwettig niet-opvangbeleid. Dit zorgt ervoor dat middelen, die ten goede hadden moeten komen aan asielzoekers, worden ingezet voor juridische procedures waarin de regering telkens veroordeeld wordt.
Al gedurende 835 dagen schendt de Belgische overheid de mensenrechten van mensen die in ons land bescherming zoeken. Dit terwijl er een eenvoudige oplossing binnen handbereik ligt. Deze crisis is snel en efficiënt oplosbaar, mits politieke wilskracht. Met minimale inspanningen, waarbij elke gemeente slechts 5 extra mensen zou opvangen, kan de overheid er namelijk voor zorgen dat niemand deze winter gedwongen wordt om op straat te slapen. Ondanks deze kant-en-klare oplossing, weigert de overheid halsstarrig actie te ondernemen, wat de huidige crisis onnodig verlengt. We voelen ons dus genoodzaakt om als laatste redmiddel deze actie te ondernemen.klinkt het bij de betrokken organisaties
Beslaglegging op rekeningen
De rechtbank van eerste aanleg en het hof van beroep veroordeelden Fedasil en de Belgische staat om asielzoekers meteen opvang te geven. Deze veroordeling had er niet hoeven komen, als de regering intussen haar verantwoordelijkheid had genomen. De rechters legden dwangsommen op voor elke dag dat zij deze uitspraken niet zouden naleven. Deze gerechtelijke uitspraken leggen Fedasil en de Belgische staat al geruime tijd naast zich neer.
Afgelopen dinsdag legde het Progress Lawyers Network nog beslag op 400.000 euro aan tegoeden van de Belgische staat, om de naleving van deze gerechtelijke uitspraken te garanderen.
Vandaag eisen ook middenveldorganisaties Vluchtelingenwerk Vlaanderen, CIRÉ, Dokters van de Wereld, Ligue des droits humains, SAAMO, Burgerplatform BelRefugees, Orde van Franstalige en Duitstalige Balies en Association pour le droit des étrangers de naleving van de wet op, door middel van beslaglegging op de rekeningen van Fedasil. Het opeisbaar bedrag in deze procedure bedraagt exact 2,9 miljoen.
Het hof van beroep besliste nu dat zij beslag mogen leggen op de rekeningen van Fedasil om dit bedrag af te dwingen. Dit bedrag zullen we integraal inzetten om hulp te bieden aan de slachtoffers van de opvangcrisis.
Niet enkel gericht op het beëindigen van menselijk leed, maar ook op vrijwaring van de rechtsstaat
Iedereen verdient een dak boven zijn hoofd. Mensen die bescherming vragen in België, verblijven maandenlang in weer en wind op straat. Velen van hen hebben medische en psychologische aandoeningen die alleen maar verergeren door een langdurig verblijf op straat. Ons voornaamste doel is om mensen in nood te helpen. In de afgelopen jaren hebben de organisaties uiterst schrijnende situaties waargenomen, veroorzaakt door het tekort aan opvang. Mannelijke asielzoekers moeten zich registreren op een wachtlijst, waarmee ze pas na 6 maanden een dak boven hun hoofd krijgen.
Ondertussen staan er 3.055 mensen op deze wachtlijst. Dit betekent dat mensen die vluchten voor oorlog, vervolging en levensgevaarlijke omstandigheden, niet de bescherming en ondersteuning krijgen waar ze recht op hebben. De overheid faalt in zijn humanitaire plicht om de meest kwetsbaren te beschermen.
“Handhaving van de rechtsstaat, onze morele plicht”
Een even cruciale reden voor onze actie is de handhaving van de rechtsstaat. Hiermee geven de organisaties het signaal dat een regering niet zomaar ongestraft de wetten en uitspraken van de rechtbanken van dit land kan negeren. Net zoals individuele burgers, is een overheid aan regels gebonden. Ons democratisch systeem is gebaseerd op een scheiding der machten, waarbinnen een regering gebonden is door de wetten van het parlement en zich schikt naar de beslissingen van de onafhankelijke rechterlijke macht.
Jij betaalt toch ook een boete wanneer je een overtreding begaat? Als de overheid een beslissing van de rechtbank zomaar naast zich neerlegt, wordt de grondslag van onze samenleving ondermijnd. Zo geeft de huidige regering het signaal aan haar burgers en volgende regeringen dat het aanvaardbaar is om de rechterlijke macht te negeren. Dit is ontzettend gevaarlijk voor de toekomst van onze rechtstaat. Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens kaartte dit recent aan in een opinie, zij beschrijven dat “het niet-uitvoeren van rechterlijke beslissingen […] een serieuze bedreiging [vormt]”. (Schotsmans & Baeyens, 2024).
Het is van essentieel belang dat elk individu, ongeacht hun afkomst, toegang heeft tot gerechtigheid en bescherming volgens de wet. Het rechtssysteem is de hoeksteen van onze democratie en sociale rechtvaardigheid.
Plan van aanpak: integrale steun aan slachtoffers opvangcrisis
De middelen die zullen vrijkomen door de inbeslagname van de rekeningen van Fedasil zullen integraal bestemd worden ten voordele van de slachtoffers van de opvangcrisis.
In de eerste plaats focussen de organisaties op de uitbreiding van de noodhulp die het middenveld aanbiedt aan deze slachtoffers. Het gaat dan om operationele ondersteuning op het terrein binnen het kader van de opvangcrisis, inclusief financiering van slaapmateriaal, voedselbedelingen en juridische en psychologische ondersteuning.
Daarnaast starten de organisaties een coördinatie op van hotelopvang in samenwerking met externe partners.
Betrokken organisaties
- Vluchtelingenwerk Vlaanderen
- CIRÉ
- Dokters van de Wereld
- Ligue des droits humains
- SAAMO
- Burgerplatform BelRefugees
- Orde van Franstalige en Duitstalige Balies
- Association pour le droit des étranger
Info voor de pers
- Thomas Willekens, expert opvangcrisis, +32 (0)492 11 27 33, thomas.willekens@vluchtelingenwerk.be
- Tine Claus, directeur Vluchtelingenwerk Vlaanderen, +32 (0)477 40 60 58
- Fotoalbum opvangcrisis
Bron: Schotsmans, M. S., & Baeyens, P. B. (2024, 30 januari). België wil de rechtsstaat verdedigen in Europa, maar we kunnen niet voorbijgaan aan de situatie in eigen land. De Morgen. Geraadpleegd op 1 februari 2024