Tijdens de zomer van 2020 konden Vilvoordse kinderen en jongeren zes weken lang volop experimenteren met ruimte in een oude loods in buurtcentrum Zennelab. Ze verrichtten denk- en doewerk over het belang en de betekenis van een ‘eigen plek’ in de stad en legden alles vast in een documentaire, een publicatie, een song en graffiti-kunst. Die expertise neemt SAAMO Vlaams-Brabant mee in een nieuw ESF-pilootproject over ‘jongeren en arbeidsmarkt’ dat loopt in 2021-2022. We spraken met Frank, opbouwwerker bij SAAMO in Vilvoorde. Hij legt uit wat de link is tussen het belang van een ‘eigen plek’ en de toeleiding naar een opleiding of job voor kwetsbare jongeren.
Tijdelijk project ‘Verover de ruimte’
Frank: “In Vilvoorde wonen heel veel jongeren. Het is de jongste stad van Vlaanderen. Maar jongeren geven aan dat er weinig plekken zijn in de stad waar ze zich thuis voelen. Zeker de kwetsbare jongeren die weinig of geen aansluiting vinden bij bestaande initiatieven. Zij worden snel als overlast beschouwd. Wij proberen de wereld van jongeren en het lokale beleid dichter bij elkaar te brengen zodat er een dialoog ontstaat.”
“Ik wil mij kunnen uiten maar nergens is er plaats.”
“Tijdens de zomervakantie organiseerden we op de site van Zennelab het tijdelijk project ‘Verover de ruimte’. Het project bood het jonge volkje een zinvolle vrijetijdsbesteding en de kans om samen een ‘plek op maat’ te creëren. Zes weken lang konden ze experimenteren met ruimte in en rond een oude loods. We werkten met een vaste kern van een vijftiental jongeren (16-25 jaar) en een grote groep wisselende deelnemers.
Het ruimte-experiment resulteerde in allerlei creatieve activiteiten en ontmoetingsmomenten. We bouwden een mobiele fitness in bamboe en organiseerden een zomerbar. Een container deed dienst als muziekstudio en samen met de rapper Kroko werd het lied ‘HEY – Helping Empowering Youth’ inclusief videoclip opgenomen. Street-Art kunstenaar Kevin verbeeldde op de gevel van de loods wat hij ter plekke zag gebeuren: de strijd om vrijheid, het speelse en de toewijding. De graffiti was een co-creatie met de buurt. Jongeren gaven hun mening over hun ruimte en die getuigenissen werden gebundeld in een publicatie. Tegelijk met dit alles lieten we de jongeren ook experimenteren met samenwerken, afspraken maken en nakomen, verantwoordelijkheid nemen.”
“Kinderen zijn de toekomst. Als je geen tijd wilt steken in de kinderen, dan wil je geen tijd steken in de toekomst.”
Frank: “Door jongeren een stem te geven kwamen we te weten hoe zij kijken naar hun stad en naar hun toekomst, welke rol sport, natuur en expressie speelt, en hoe een jongerenplek er best uitziet. Jongeren willen dat de stad een plek is waar ze zich op hun gemak voelen en ruimte hebben om hun energie kwijt te kunnen. Een plek ook waar ze zich kunnen ‘opladen’ aan sport en culturele evenementen. Voor hen betekent ‘ruimte’ een veilige plek waar ze zich welkom voelen, verbonden en gesteund door leeftijdsgenoten. Een plek waar ze niet weggejaagd worden of als ‘overlast’ beschouwd worden door de buurt of de politie. Een plek om te chillen, waar niets moet, waar je perspectieven krijgt, kunt netwerken, je talenten inzetten, maar ook stoom mag aflaten.”
“Vilvoorde is er voor ons, is er voor mij, is er voor jou en is er voor hen.”
(Adem)ruimte als opstap naar werk of opleiding
Frank: “Wat we leerden uit ‘Verover de ruimte’ is ook expertise die we zullen inzetten in het ESF-project ‘Lokale partnerschappen voor jongeren’ dat loopt in 2021-2022. Vilvoorde is één van de acht steden die middelen krijgen van het Europees Sociaal Fonds. Het pilootproject in Vilvoorde wil kort- en laaggeschoolde jongeren (16-25 jaar) activeren voor de arbeidsmarkt. De partners zijn de Stad, VDAB, CAW, Groep Intro en Samenlevingsopbouw. Zij beogen om op het lokale niveau diensten en instanties meer op één lijn te krijgen met een duidelijke rol voor elke partner. Door betere samenwerking en overleg willen ze de jongeren begeleiden als een ‘netwerk’ en niet als aparte organisaties met verschillende verwachtingen. Zo’n integrale aanpak op diverse domeinen is nodig. Want vaak gaat het om kwetsbare jongeren die ‘onder de radar’ blijven. Zij hebben geen diploma, geen job, volgen geen stage. Zij zitten in moeilijke situaties en maken zich niet zomaar kenbaar. Sommigen zijn al in opleiding of ondersteuning geweest maar dat liep mis. Ze staan weigerachtig tegenover hulp omdat ze al zo vaak van het kastje naar de muur werden gestuurd.
De rol van Samenlevingsopbouw in het traject is naast die doortastende afstemming van de verschillende organisaties, de jongeren vinden. We willen een plek creëren waar zij zich goed en veilig voelen. Om de jongeren te bereiken werken we outreachend, vindplaatsgericht op straat. We doen de ronde langs plekken waar jongeren samenkomen: in parken, aan het station, onder de brug, op evenementen. Het is op straat dat de contacten worden gelegd en dat we het vertrouwen van de jongeren proberen te winnen. We nodigen hen uit om een kijkje te komen nemen in de atelierwerking. Het is geen verplichting, jongeren moeten uit eigen beweging komen.”
“Een experimenteerplek op het snijvlak tussen vrije tijd en werk.”
Frank: “Een goede outreachende werking is geënt op een vaste ontmoetingsplek, een ‘experimenteerplek’ op het snijvlak tussen vrije tijd en werk. Jongeren hebben nood aan tijd en ruimte om zichzelf (beter) te leren kennen, als opstap naar werk of naar een opleiding.
Outreachers en talentcoaches gaan met de jongeren aan de slag in workshops en sport- of culturele activiteiten waarin zij hun talenten, competenties en ambities kunnen ontdekken en ontplooien. De werkers brengen hen ook bij de juiste hulp- en dienstverlening als ze vragen of problemen hebben, bijvoorbeeld over gezondheid, huisvesting of mobiliteit. Wie er klaar voor is, krijgt begeleiding op maat naar een job of opleiding.”
“Empowering youth”
Frank: “Uitstromen naar werk is geen must, wel de hoop. De jongeren gaan een engagement aan, maar ze mogen mislukken, even afhaken, opnieuw beginnen. ‘Empoweren’ daar draait het om en dat heeft een positieve impact op vele levensdomeinen. Onze aanpak zet ook in op psychische weerbaarheid, op sociale, culturele en politieke emancipatie.
Als ik de jongeren hier in Vilvoorde bezig zie dan ben ik aangenaam verrast. Ik weiger te geloven in een ‘verloren generatie’. Ik geloof niet dat er ‘probleemjongeren’ zijn, wel dat er jongeren zijn die op een bepaald moment in hun leven problemen hebben. We kunnen die problemen voor een deel voorkomen door een plek te creëren waar ze zich thuis voelen en waar ze perspectieven krijgen die hen sterker in hun schoenen doen staan.”
< Bekijk ‘Verover de ruimte in Vilvoorde’