Wonen is een grondrecht. Helaas wijst de praktijk uit dat voor veel mensen dit grondrecht niet of onvolledig wordt ingevuld. Een woning kopen is voor mensen met een laag inkomen meestal niet haalbaar. Daarom zijn deze gezinnen aangewezen op de sociale en private huurmarkt. Er zijn echter veel te weinig sociale woningen in Vlaanderen, met ellenlange wachtlijsten tot gevolg. Eind 2021 stonden er in Vlaanderen 180.000 gezinnen op de wachtlijst voor een sociale woning. In West-Vlaanderen zijn dat 27.000 gezinnen.
Erbarmelijke woonkwaliteit op private huurmarkt
Die gezinnen wonen nu op de private huurmarkt, waar de huurprijzen hoog zijn en ze vaak door te weinig isolatie en oude verwarmingsinstallaties ook nog eens een hoge energiefactuur moeten betalen.
Uit grootschalig onderzoek naar de algemene woonkwaliteit van het Vlaams woningpark blijkt dat deze huurwoningen algemeen kwalitatief en energetisch in slechtere toestand verkeren dan woningen in eigendom. Ongeveer 11% of ongeveer 310.000 woningen zijn in slechte of zeer slechte staat. Van die 310.000 woningen met structurele problemen in Vlaanderen, worden er 115.000 verhuurd.
Ontzorging en begeleiding bij renoveren van huurwoningen
De problematiek is duidelijk, maar hoe overtuig je verhuurders om te investeren in renovatie, zonder dat de huurprijs van de woning dan drastisch verhoogt? SAAMO pleit voor méér dan enkel een strengere reglementering. Er is nood aan een overtuigend premiestelsel of andere stimuli, zoals ontzorging en begeleiding van zowel private huurders als verhuurders.
Met ons project HuurGoed bieden we sociale huurbegeleiding aan waar de nood het hoogst is. Om zoveel mogelijk drempels weg te werken, bij zowel de huurder als de verhuurder. Samen zoeken we naar oplossingen zodat de woning energiezuiniger wordt, maar tegelijk ook nog betaalbaar blijft.
-Opbouwwerker, Curt
Geleerde lessen uit pilootfase ‘Energieke Dorpen’
Tussen 2019 en 2021 deed SAAMO West-Vlaanderen binnen het project ‘Energieke Dorpen’ ervaring op met renovatiebemiddeling op de private huurmarkt. In de dorpen Houtem, Pervijze, Watou, Esen en Bulskamp werden alle eigenaars van huurwoningen gecontacteerd door de gemeente met het aanbod van een adviesgesprek over steunmaatregelen en regelgeving. Bij interesse deed de renovatiecoach van het Energiehuis Westhoek een ‘energetische’ scan van de woning.
Een aantal zaken werden reeds duidelijk in deze korte pilootfase:
- Het overgrote deel van de verhuurders staat open voor advies en informatieverstrekking. Het feit dat ze proactief gecontacteerd worden, wordt door de meeste eigenaars op prijs gesteld.
- De woonwinkel en de diensten van het Energiehuis zijn vaak niet gekend.
- De meeste eigenaars hebben interesse in de warmtefoto van hun woning.
- Een groot deel van de eigenaars kent de regelgeving zelf niet goed en weet ook niet goed wie men het best contacteert om informatie in te winnen.
- Ook de bestaande (sociale) premies en hun aanvraagprocedure zijn niet goed gekend.
HuurGoed informeert, begeleidt en signaleert
SAAMO en Energiehuis Westhoek zullen de komende jaren de gehanteerde methodiek uit Energieke Dorpen verfijnen en in andere gemeenten toepassen. Het project Huurgoed vertrekt vanuit de noden van de private huurder om het gewenste minimaal wooncomfort in kaart te brengen. Kenmerkend voor het project is de laagdrempelige methodiek waarbij we in elke gemeente aansluiten bij basiswerkingen van armoedeorganisaties en voedselpunten. Opbouwwerkers gaan in gesprek met huurders en zetten in op groepswerking om collectieve noden, drempels en mogelijke oplossingen te formuleren. Ze werken samen met gemeentebesturen, gemeentediensten, OCMW’s en andere partners om op lokaal niveau de renovatie van de private huurmarkt aan te pakken. SAAMO dringt erop aan dat hierbij de toegankelijkheid, woonzekerheid en betaalbaarheid gegarandeerd blijven voor mensen in een precaire woonsituatie.
