Jongeren die in het model Wonen met kansen van het project Woonlab stappen, krijgen ook ondersteuning van een vrijwilliger. Die vrijwilliger zoekt samen met hen naar een woning. Stef is vrijwilliger bij Wonen met kansen en ging op pad met Younes*. Hij beschrijft de zoektocht die ze samen aflegden naar een woning. Als je nog twijfelt om deel te nemen aan de manifestatie Sta op tegen racisme op zondag 19 maart of aan de Housing action day op zondag 26 maart 2023 lees dan hun ervaringen.

Van juni 2020 tot en met september 2022 nam Younes deel aan het model Wonen met kansen. Toen hij in de woning trok was hij 19 jaar oud. Vanaf november 2021 werkten we samen aan zijn zoektocht naar een permanente woning. Ondanks onze uiterste inspanningen heeft dit niet op tijd resultaat opgeleverd.

November 2021 – Juli 2022 | de zoektocht met enkel leefloon + groeipakket

Younes werkte nog niet, maar was bezig met een opleiding systeembeheer. Met een leefloon en groeipakket als inkomen kwam het maximumbedrag dat Younes aan een woning kon uitgeven op 600 euro per maand. Dit ging om de totale prijs: huur, eventuele vaste kosten, gas, water en elektriciteit. Destijds hielden we voor de zekerheid de volgende (relatief ruime) vuistregels aan:

• Bij verwarming op gas: 80 euro/maand voor gas + elektriciteit.
• Bij verwarming op elektriciteit: 80 euro/maand voor de hogere elektriciteitsrekening.
• Bij verwarming verwerkt in de vaste kosten: nog 40 euro/maand voor elektriciteit.
• Water: 10 euro/maand.

Dit hield in dat er in eerste instantie nog maximaal 510 euro overbleef voor huur + vaste kosten, en wanneer verwarming verrekend zat in die vaste kosten, maximaal 560 euro. Advertenties scannen was hierdoor dus steeds wel een rekenklusje. We hielden alle advertenties die in aanmerking kwamen dan ook bij in een tabel waar de kosten opgesplitst en opgeteld werden.

Steeds minder betaalbaar aanbod

We kwamen in principe wekelijks samen om ongeveer 1,5 uur te zoeken naar woningen. Dit was genoeg om het nieuwe aanbod op Immoweb en Zimmo in de regio Antwerpen af te gaan. Althans, in de eerste maanden. Elke maand werd het aantal betaalbare nieuwe woningen kleiner, tot we op een gegeven moment eerder moesten stoppen met zoeken omdat we alle advertenties hadden gehad.

Daarop besloot Younes dat hij ook wilde kijken naar tweekamerappartementen om samen met zijn jongere broer te betrekken. Omdat dit een (beperkte) financiële bijdrage van zijn moeder zou betekenen, konden we daarvoor een maximumbedrag van 800 euro voor een tweekamerappartement aanhouden. Dat leverde een aantal extra opties op, maar ook dat aanbod slonk zienderogen. Tegen mei 2022 kwamen we dus opnieuw in de situatie dat we minder lang hoefden te zoeken om op alle beschikbare woningen te kunnen reageren.

Augustus 2022 | de zoektocht met een hoger inkomen

In mei 2022 studeerde Younes af, en hij vond binnen anderhalve maand een baan. Dit betekende dat hij al vanaf juni een hoger inkomen had. Daar hadden we in eerste instantie nog niets aan. Immers, verhuurders en makelaars vroegen – hoewel onwettig – vrijwel zonder uitzondering naar minimaal twee loonstroken om voldoende inkomen aan te tonen. Pas vanaf augustus konden we Younes’s hogere inkomen dus inzetten in de zoektocht.

We hadden weer wat meer speling, en konden de prijs voor studio’s en eenkamerappartementen verhogen naar 700 à 750 euro (inclusief kosten), en die van tweekamerappartementen naar een maximum van 900 euro, alles incluis. Younes’ contract bij Wonen Met Kansen liep echter (na een eerdere verlenging) officieel eind juni al af. Gezien het hernieuwde perspectief op een succesvolle afsluiting van de woningzoektocht, besliste SAAMO daarom om een laatste verlenging van drie maanden toe te kennen, tot eind september. We hadden dus nog twee maanden om met het hogere budget iets te vinden.

Aan het eind van de maand september hadden we op 25 gezamenlijke zoekdagen, duizenden advertenties gescand, een selectie gemaakt van 175 advertenties waar Younes op gereageerd heeft. Dat leidde zo’n 20 keer tot een bezichtiging (waar vaak meer dan tien andere gegadigden op hetzelfde moment aanwezig waren). Daar bleek ongeveer een derde deel van de woningen in dermate slechte staat, dat Younes besloot om zich niet kandidaat te stellen. De rest was, hoewel niet altijd ideaal, wel goed genoeg. Toch werd hij nooit geselecteerd.

Discriminatie | gedwongen tot pijnlijke maatregelen

Omdat we wisten dat discriminatie op de huurmarkt alomtegenwoordig is, hebben we enkele tests uitgevoerd en drastische, pijnlijke maatregelen genomen om de kansen van Younes te vergroten. In eerste instantie hebben we bij enkele advertenties een correspondentietest uitgevoerd, door allebei met onze eigen naam te reageren en te zien wie (eerder) reactie kreeg. In een van de twee gevallen kreeg Younes geen reactie en ik wel, in een ander geval kreeg Younes ook reactie maar pas later dan ik.

Daarop besloten we twee aanpassingen te doen in het sollicitatieproces. Ten eerste gaf Younes een geveinsde ‘roepnaam’ Jonas op als voornaam. Daarnaast maakten we het e-mailadres systeembeheer.philippe@gmail.com aan. Zo was enkel zijn (Belgisch klinkende) achternaam ‘Philippe’ zichtbaar voor de verhuurders. We weten niet in hoeverre dit heeft geholpen. Wel is opmerkelijk dat hoewel Younes tientallen keren werd uitgenodigd voor een plaatsbezoek, hij nooit werd gekozen. Hoewel we geen bewijzen hebben – de woningcrisis zorgt voor een overvloed aan kandidaten voor elke woning – kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat racisme hierbij een rol heeft gespeeld.

Younes logeert nu afwisselend bij vrienden, familie, en een B&B van de vader van een vriend.

Conclusie

Het traject bij Wonen met kansen heeft ervoor gezorgd dat Younes een bepaalde periode in relatieve woonzekerheid verkeerde. Dat stelde hem onder meer in staat om zich beter te concentreren op zijn opleiding. En met succes. Tijdens onze zoeksessies bekroop ons echter steeds vaker het gevoel: in hoeverre kunnen we echt spreken van ‘kansen’ op de veel te krappe woningmarkt, waar duchtig gediscrimineerd wordt op inkomen, naam en huidskleur?

*Younes Philippe is een fictieve naam, op vraag van de jongere wiens verhaal we delen.