De zoektocht naar een kwaliteitsvolle én betaalbare woning is voor mensen met een laag tot middelmatig inkomen geen eenvoudige opgave in onze regio. Het aanbod betaalbare, kwaliteitsvolle woningen is te beperkt. Om het recht op wonen voor deze mensen te realiseren, moeten we vernieuwend en cocreatief denken. Niet alleen rond woonvormen, eigenaarsmodellen en energie, maar ook rond dorpse kwaliteiten en kernversterking.
Goed wonen draait om meer dan betaalbare huisvesting. Een leefbare omgeving is ook een voorwaarde voor goed wonen. Dit houdt in: voldoende voorzieningen in de buurt, goede bereikbaarheid, een gezonde leefomgeving, een actief verenigingsleven en zorgvoorzieningen.
We zijn ervan overtuigd dat de betrokkenheid van de lokale gemeenschap cruciaal is om duurzame oplossingen te realiseren.
Ottenburg
In 2022 ging het leefbuurtentraject van de Vlaamse Bouwmeester van start in Ottenburg, een deelgemeente van Huldenberg in de Druivenstreek. Dit initiatief kwam tot stand onder impuls van de dorpsraad en het lokale bestuur. Samen met hen en studiebureau 1010AU werkten we mee aan de opmaak van een integrale toekomstvisie voor het dorp: het masterplan ‘Leefbuurt Ottenburg’. Dit plan zal mee richting geven aan het toekomstige woon- en ruimtelijke beleid.
Op basis van een bewonersbevraging door SAAMO werd betaalbaar wonen als spoor toegevoegd in dat masterplan. Betaalbaar wonen gaat verder dan sociaal wonen: het omvat ook oplossingen voor gezinnen met een iets hoger inkomen, die onvoldoende middelen hebben om via het huidige private aanbod in de regio te blijven wonen (Q1, Q2, Q3). Tegelijk wordt ingezet op kwaliteitsverbetering van de publieke ruimte, het vrijwaren van voorzieningen, veilige en duurzame mobiliteit en verkeersluwe straten. Dit alles draagt bij aan een aangename leefomgeving, maar kan ook leiden tot stijgende woningprijzen. Daarom bevat het plan instrumenten die de gemeente kan inzetten om betaalbaar wonen te garanderen.
Vanaf 2025 wordt de verdere uitwerking van het woon- en ruimtelijk beleid geïntegreerd in het intergemeentelijk strategisch project Walden (Huldenberg, Bertem, Oud-Heverlee en Heverlee). Binnen deze samenwerking engageren alle partners zich om acties rond betaalbaar wonen te ontwikkelen, met als vertrekpunt een woonbehoeftestudie.
Wat we uit dit traject leren, is dat woon- en ruimtelijke uitdagingen nauw verweven zijn en één gezamenlijke visie vereisen. Bovendien bestaan er al instrumenten binnen beide domeinen om duurzaam en betaalbaar wonen in leefbare dorpen (en steden) te realiseren.
Betaalbaar wonen zou een standaardonderdeel moeten zijn van een integrale aanpak bij verdichtingsprojecten of ruimtelijke trajecten die de leefbaarheid van dorpen, wijken en steden versterken.
Wonen aan de Demer
Sinds midden 2025 verkennen we de regio Aarschot, Scherpenheuvel-Zichem en Diest in het Hageland. Deze streek ondervindt steeds meer druk van de almaar duurdere woningmarkt in Leuven. In tegenstelling tot de valleidorpen van Huldenberg wordt het landschap hier gekenmerkt door lintbebouwing en verkavelingswijken. Het gebied omvat drie steden met groeipotentieel en stationsomgevingen in ontwikkeling, maar je vindt er ook zeer landelijke dorpen.
Het vraagstuk rond verdichting, in combinatie met leefbare woonomgevingen, ruimtelijke kwaliteit en het realiseren van een aangepast, betaalbaar en kwaliteitsvol woonaanbod, staat ook hier hoog op de agenda.
In deze regio zijn we geïntrigeerd door het sterke intergemeentelijke woonproject Wonen aan de Demer (IGS), dat de drie gemeenten samen verder willen uitbouwen. Samen met hen, de lokale besturen, diverse actoren en bewoners onderzoeken we welke ambities, kansen, knelpunten en mogelijke acties er zijn. Daarbij bekijken we ook welke rol SAAMO kan opnemen om betaalbaar en aangenaam wonen in het mooie Demerlandschap te ondersteunen.
