Wie geen middelen heeft om menswaardig te leven kan een beroep doen op het OCMW. Mensen die in zo’n situatie zitten, hebben recht op sociale bijstand, bijvoorbeeld een leefloon. Met de jaren werd dit grondrecht steeds meer gekoppeld aan voorwaarden. Zo is het ‘Geïndividualiseerd Project voor Maatschappelijke Integratie’ sinds 2016 verplicht voor wie een leefloon krijgt. Het GPMI is een contract tussen de steunaanvrager die zich engageert om inspanningen te doen om zijn situatie te verbeteren en het OCMW dat zich engageert om de aanvrager te begeleiden. Dat zogenaamde contract holt het recht op sociale bijstand uit.
Non take-up van rechten en onderbescherming
Doordat de overheid steeds meer voorwaarden koppelt aan het recht op leefloon, vallen steeds meer mensen uit de boot. Dat zorgt voor situaties van onderbescherming en verhoogt de kwetsbaarheid van leefloongerechtigden. Het GPMI legt een grote verantwoordelijkheid bij het individu. De maatschappelijke verantwoordelijkheid voor het onderliggende armoedeprobleem blijft buiten beeld. Leefloongerechtigden hebben geen collectieve spreekbuis die opkomt voor hun belangen bij het beleid.
De belangrijkste struikelblokken bij non take-up van het leefloon zijn het niet kennen, het niet (durven) aanvragen, het niet voorgesteld krijgen en het niet claimen van dit recht. Opbouwwerkers ondernemen actie om het niet opnemen van rechten en onderbescherming bij leefloongerechtigden tegen te gaan. Samen met partnerorganisaties en mensen met een GPMI-contract maken ze werk van structurele belangenbehartiging van uitkeringsgerechtigden en kaarten dit aan bij het beleid.
Krachten bundelen
In Antwerpen, Brussel en Gent werken opbouwwerkers aan een gemeenschappelijke opbouwwerkpraktijk om leefloongerechtigden te informeren over hun rechten en te ondersteunen bij de realisatie ervan. Ze wisselen ervaringen uit, delen expertise en werken in dialoog met OCMW’s en partnerorganisaties aan oplossingen.
SAAMO is initiatiefnemer en trekker van het Platform GPMI, een brede alliantie van armoedeorganisaties, vakbonden, beroepsverenigingen van maatschappelijk werkers en leefloongerechtigden. Het platform pleit bij de federale overheid voor de afschaffing van het GPMI-contract en ijvert voor kwaliteitsvolle sociale begeleiding op maat van leefloongerechtigden.
< Lees het dossier ‘Schaf het GPMI af’ (4/10/2021) – Supprimez le PIIS (4/10/2021)
< Lees het opiniestuk over het GPMI in De Standaard (23/11/2021)
