Een volwaardig laatste vangnet voor iedereen. Samen met mensen met een recht op leefloon ijveren we hiervoor.
Er zijn strikte voorwaarden verbonden aan het verkrijgen van een leefloon. Daarnaast is het huidige beleid erg gefocust op sociale fraude bij leefloongerechtigden. OCMW’s moeten balanceren tussen begeleiding enerzijds en controle anderzijds. SAAMO Brussel ijvert, samen met mensen met een recht op leefloon, voor het behoud van het leefloon als een volwaardig laatste vangnet voor iedereen.
Leefloongerechtigden bevinden zich in een erg kwetsbare positie, zowel individueel als collectief. Ze kennen hun rechten vaak niet of onvoldoende. Naar schatting neemt in België 57-76% van de mensen die wel recht hebben op een leefloon, dit niet op. Leefloongerechtigden zijn ook niet georganiseerd en hebben geen spreekbuis voor structurele belangenbehartiging bij het beleid. Op lokaal niveau is er bovendien geen effectieve controle of OCMW’s de rechten van hun cliënten correct toekennen.
Met het project STEK Baskuul verdiepten we ons in de materie van het OCMW. Welke drempels ervaren leefloongerechtigden als ze hulp vragen aan het OCMW? Wat zorgt ervoor dat mensen hun rechten niet kunnen realiseren? We organiseerden een wekelijks onthaalmoment waar Brusselse leefloongerechtigden terecht konden met al hun vragen over hun rechten bij het OCMW. We zochten samen uit wat hun rechten waren en ondersteunden mensen bij het realiseren van hun rechten.
Vanuit dit project maakten we concrete publicaties:
- We merkten vooral een grote nood aan correcte en volledige informatie over het OCMW, zowel bij leefloongerechtigden zelf als bij eerstelijnswerkers in verschillende sociale organisaties. We bundelden al onze praktijkkennis in een infobrochure over je rechten bij het OCMW: https://www.saamo.be/tool/infobrochure-ocmw/
- Daarnaast bundelden we alle onze kennis en ervaring in een publicatie “Baskuul: het leefloon als volwaardig laatste vangnet”. Wat zijn de oorzaken van onderbescherming? Wat maakt dat mensen hun rechten niet realiseren? En welke mogelijke oplossingen en praktijken zijn er om meer sociale bescherming voor leefloongerechtigden te kunnen garanderen?
Vijf aanbevelingen voor een beter OCMW van Anderlecht
De Pano-reportage over het OCMW van Anderlecht, waarin opbouwwerker Sara Vanhoyland getuigde, bracht vele wantoestanden aan het licht, maar creëerde ook momentum om een lans te breken voor broodnodige verandering.
Samen met verschillende Anderlechtse organisaties uit werkten we vijf aanbevelingen uit voor een beter werkend OCMW van Anderlecht:
- Wees bereikbaar en toegankelijk
- Respecteer de wettelijke termijn van 30 dagen
- Zet het leefloon niet stop tijdens de jaarlijkse herziening
- Pas het ‘only – once principe’ toe
- Hernieuw tijdig de medische kaart
Een visuele vertaling vind je hier, verspreid mee!
Raadpleeg de volledige pamflettekst ‘Vijf aanbevelingen voor het OCMW van Anderlecht’ in het Nederlands en het Frans, verspreid het mee in je netwerk.
Platform GPMI
Samen met de collega’s van SAAMO Antwerpen zijn we trekker van het Platform GPMI.
Het GPMI, of Geïndividualiseerd Project voor Maatschappelijke Integratie is het contract dat het OCMW met iemand die hulp vraagt bij het OCMW afsluit. In dit contract worden de voorwaarden bepaald die de hulpvrager moet nakomen (werk, woonst, opleiding, …) in ruil voor financiële ondersteuning en begeleiding. Dit contract vergroot de machtsongelijkheid tussen OCMW en rechthebbenden en druist in tegen de geest van het onvoorwaardelijk karakter van sociale bescherming als laatste vangnet.
Het platform GPMI is een brede alliantie van armoedeorganisaties, vakbonden, beroepsverenigingen van maatschappelijk werkers en leefloongerechtigden zelf. Het platform pleit bij de federale overheid voor minder voorwaardelijkheid en ijvert voor kwaliteitsvolle sociale begeleiding op maat van leefloongerechtigden. We zetten met het platform volop in op de federale en lokale verkiezingen 2024. We organiseerden eind 2023 de studiedag ‘Het OCMW als motor van armoedebestrijding’. Lees hier alles wat je gemist hebt indeze studiedag, op onze website bij de pagina Tools.
Baskuul in Peterbos
Ook bewoners van Peterbos die met vragen zitten over het OCMW kunnen nu elke maandagvoormiddag terecht in de STEK Peterbos en krijgen van de Baskuul-medewerker een eerste advies op maat over hun situatie, om zo ook hun rechten te helpen vrijwaren.
Digitale verhalen
Vanuit het project Baskuul ging gedurende twee jaar een groep OCMW-gerechtigden onder de naam Collectief Cartach aan de slag met digital storytelling (ism Odisee Hogeschool). Via digitale verhalen waarin ze getuigen over hun eigen ervaring met het OCMW maken ze de impact van het OCMW-beleid op hun leefwereld zichtbaar en bespreekbaar. Op die manier willen ze verzet aantekenen tegen een alsmaar voorwaardelijker sociaal beleid. Collectief Cartach heeft zich in 2023 verzelfstandigd en gaat verder als een autonoom collectief. De digitale verhalen zijn hier terug te vinden bij de pagina Tools op onze website.
BASKUUL IN DE PERS
- Na Pano: Pleidooi voor een kwalitatief OCMW in Brussel
- Bijstand als labo: ‘Als tweederangsburger worden afgeschilderd, vreet aan mensen’ (interview met opbouwwerker Floor Michielsen en professor Gijsbert Vonk op Sociaal.net
- Nee, sancties motiveren niet om sneller aan het werk te gaan | De Standaard
- ‘Leefloon is een mensenrecht’ (opiniestuk Sociaal.Net)
- Artikel in “Ensemble”: “Baskuul : avec et pour les Bruxellois les plus fragiles”
- Artikel Les services du CPAS saturés par l’explosion des dossiers – BX1
- Artikel Armoede stopt niet aan de gemeentegrens – De Standaard 21/11/24
