Vlaanderen telt momenteel bijna 120.000 noodkopers. Noodkopers zijn mensen met een laag inkomen die noodgedwongen een goedkope woning kopen, omdat ze geen sociale woning of betaalbare huurwoning vinden. Vaak scoren de woningen slecht op gebied van veiligheid en energiezuinigheid. Noodkopers hebben echter geen middelen om te renoveren en vallen systematisch uit de boot voor premies en steunmaatregelen. Met andere woorden, een huis bezitten biedt niet altijd een garantie tegen armoede.
Sinds 2020 kunnen OCMW’s subsidies aanvragen uit het VLAAMS NOODKOOPFONDS en noodkopers helpen om hun woning gezond, veilig en energiezuinig te maken. Kwetsbare eigenaars krijgen via het OCMW een financiële tussenkomst uit een rollend fonds voor de renovatie van hun woning. Die tussenkomst betalen ze enkel terug bij verkoop van hun woning of na een periode van 20 jaar. Dan komt het geld opnieuw vrij voor andere mensen die noodgedwongen een huis in slechte staat kochten. Gedurende het renovatietraject krijgen deelnemers bouwtechnische en sociale begeleiding.
Overal in Vlaanderen gaan gemeenten met het Vlaams Noodkoopfonds aan de slag. SAAMO is op enkele plaatsen partner voor de sociale begeleiding. We leggen het renovatieproces uit, we ontzorgen, brengen bezorgdheden naar boven en staan mensen bij. We werken nabij als vertrouwensfiguren voor de betrokken eigenaars en geven signalen van hen door aan aannemers en technische begeleiders. Op die manier kan er sneller ingespeeld worden op drempels en noden die eigenaars ervaren.
SAAMO Provincie Antwerpen is partner in twee noodkoopprojecten: in Mechelen (Mechelen Knapt Op) en in de Rupelstreek (Boom, Niel, Schelle en Hemiksem) en Zwijndrecht.
Mechelen Knapt op
In Mechelen voorziet SAAMO sociale begeleiding via groepsmomenten. Deze momenten vergroten de samenhorigheid en onderlinge solidariteit. De deelnemers kunnen hun ervaringen met elkaar delen en op die manier herkenning vinden voor hun problemen en bekommernissen. Voor sommige bewoners doorbreken deze momenten een isolement. Groepsbijeenkomsten zijn bovendien een uitstekend middel om deelnemers te vormen, bijvoorbeeld over energie besparen. De woonmeter, een eenvoudige hygro- en thermometer met handige tips, is daarvoor het uitgelezen instrument.
I.s.m. Sociaal huis Mechelen, Stad Mechelen, Energiepunt Mechelen, Energiesnoeiers en Home 2 home.
Empowerment kwetsbare eigenaars in de Rupelstreek en Zwijndrecht
In dit project ligt de focus op individuele begeleiding van kwetsbare eigenaar-bewoners met beperkte financiële middelen en/of met beperkte sociale of technische capaciteiten met het oog op het verbeteren van hun woning. De gemeenten uit de Rupelstreek (deelnemende gemeenten in dit project zijn: Boom, Niel, Schelle en Hemiksem) en Zwijndrecht worden namelijk gekenmerkt door een relatief oud woonpatrimonium, gelinkt aan de industrialisering van de streek. Er zijn veel kleinere arbeiderswoningen aanwezig die nood hebben aan een grondige renovatie. Betaalbaar wonen is een uitdaging voor veel lokale besturen. Ondanks hun inzet, zijn er niet voldoende betaalbare en kwalitatieve (huur)woningen.
Door in te zetten op begeleiding van de eigenaar-bewoners, wensen we de renovaties, zoals deze in het kader van het Noodkoopfonds, meer slaagkans te geven. Ook eigenaar-bewoners die net naast de middelen uit het Noodkoopfonds grijpen, zullen we toeleiden naar de juiste instanties, zodat ook hun energetische leefomstandigheden worden verbeterd.
I.s.m. IGEAN: Team wonen en Energiek Huis, OCMW Niel, OCMW Boom, OCMW Hemiksem, OCMW Schelle, OCMW Zwijndrecht, ZuidtrAnt, Comfortabel Wonen, Domus Mundi en Vlotter.
Beleidswerk en publieke opinie
Onze ervaringen op het terrein zijn de basis voor beleidswerk. We zoeken vanuit de praktijk naar structurele oplossingen om kwaliteitsvol wonen mogelijk te maken. We brengen knelpunten die noodkopers ervaren in kaart en gaan de dialoog aan met oplossingsactoren.
Samen met partners ijvert SAAMO voor een Vlaams rollend fonds van tienmaal de huidige omvang, met middelen voor sociale en bouwtechnische begeleiding. Het is absoluut noodzakelijk om naast het investeringsbudget ook middelen voor de sociale en bouwtechnische begeleiding van de noodkopers te voorzien. Daarnaast is het onze ambitie om het Noodkoopfonds structureel deel te laten uitmaken van het Vlaams beleid. Tevredenheid zal er pas zijn als het woonbeleid en het renovatieaanbod meer aansluiten bij de noden die kwetsbare mensen ervaren.